Michał Androsiuk powraca w podlaskim (jak zawsze) stylu. Tym razem autor takich tytułów jak „Wagon drugiej klasy”, czy „Biały koń”, za którego polskie tłumaczenie otrzymał nagrodę literacką im. Wiesława Kazaneckiego, zabiera nas w podróż do małej, podlaskiej wsi, w której spokojne życie wkracza polityka.
Akcja „Krzyżyka” rozgrywa się w ciągu jednego dnia. Dnia wyborczego – dodajmy. Radny Baleron, chcąc zachować stanowisko i czując oddech „nowego” na karku, gotów jest walczyć o każdy głos. Także o głos najstarszej mieszkanki gminy – babki Marusi. Radny wraz z Kolką Chlustem postanawiają więc na własnych rękach zanieść wiekową babkę do lokalu wyborczego, by mogła postawić krzyżyk przy nazwisku „odpowiedniego” kandydata.
Opis owej heroicznej walki o głos, przeplatany jest wspomnieniami bohaterów, dzięki którym czytelnik ma szansę przenieść się na chwilę w przeszłość, dowiedzieć się czegoś więcej o panujących we wsi obyczajach i o samych bohaterach.
Życie mieszkańców wsi, opisywanej przez Androsiuka toczy się pomiędzy tradycją, a nowoczesnością, między barem „Caprio”, a cerkwią, pomiędzy tym, co realne, a światem duchowym, niematerialnym. To społeczność trwająca w zawieszeniu, z jednej strony dążąca ku lepszemu, z drugiej panicznie bojąca się zmiany.
Choć autor porusza tematy ważne jak np. życie, śmierć, wiara, tradycja, miłość, całość okraszona jest specyficznym, podlaskim humorem. Momentami przypomina to nieco serię filmów „U Pana Boga…”. Jak zauważyła dr Katarzyna Sawicka-Mierzyńska, literaturoznawczyni z Uniwersytetu w Białymstoku, „to nie jest, tak bardzo dziś modna, ironia, to nie jest uśmiech rubaszny, zjadliwy, to jest rodzaj takiego afirmatywnego uśmiechu (…) humor tej książki jest bardzo ciepły, akceptujący wady bohaterów czy różne, dziwne sytuacje, które się tam zdarzają”.
Zastanawiam się na ile „Krzyżyk” może być zrozumiały dla kogoś, kto tego naszego Podlasia nie dotknął, kto go nie poczuł, nie doświadczył… i myślę, że regionalność tej książki nie jest jej wadą, ale olbrzymim atutem. Nawet jeśli trudno będzie mieszkańcom Poznania, Wrocławia czy Krakowa w pełni pojąć zasady, jakimi rządzi się ten podlaski świat, to mają niepowtarzalną okazję go podejrzeć, poznać mentalność ludzi pogranicza, wkroczyć w tę niezwykłą przestrzeń.
Polecam bardzo!
Autor: Michał Androsiuk
Tytuł: Krzyżyk
Seria: Transgraniczne Ścieżki
Wydawca: Centrum Edukacji Obywatelskiej Polska-Białoruś
Rok wydania: 2015
Ilość stron: 135
Oprawa: miękka
ISBN: 978-83-930408-6-5