Agatha Christie – „królowa kryminału”. Jej powieściami zaczytywałam się, będąc na studiach. To wówczas zaczęłam darzyć uwielbieniem postać ekscentrycznego detektywa Herkulesa Poirota, a za jedyne słuszne jego filmowe wcielenia uznałam Davida Sucheta. Po latach, postanowiłam sprawdzić czy powieści Agathy Christie zachwycą mnie równie mocno, jak dawniej.
Kocham książki. Lubię przykurzone starocie, mające duszę, ale doceniam też licznie dostępne w ostatnich latach na rynku, pięknie wydane wznowienia klasyków. Kiedy więc postanowiłam powrócić do powieści Agathy Christie, oczywiste było dla mnie, że sięgnę po jubileuszową kolekcję od Wydawnictwa Dolnośląskiego, przygotowaną z okazji stulecia debiutu autorki.
Idąc tym tropem, musiałam zacząć od „Tajemniczej historii w Styles”, czyli właśnie debiutanckiej powieści Agathy Christie, wydanej w 1920 r., będącej zarazem pierwszą książką z Herkulesem Poirotem w roli głównej i towarzyszącym mu kapitanem Hastingsem.
Narratorem jest trzydziestoletni kapitan Arthur Hastings, odesłany jako inwalida z frontu I wojny światowej i korzystający z zaproszenia do Styles Court – wiejskiej rezydencji rodziny Cavendishów.
Powiązania rodzinne mieszkańców rezydencji są dosyć skomplikowane. Nieżyjący już pan Cavendish miał dwóch synów z pierwszego małżeństwa: starszego Johna oraz młodszego Lawrence’a. Chłopcy byli mali, gdy został wdowcem, więc drugą panią Cavendish, swoją macochę Emilię, traktowali jak matkę.
Kiedy kapitan Hastings trafia do Styles Court, wspomniana pani Cavendish jest świeżo upieczoną panią Inglethorp. Jej małżonek, Alfred, jest od niej młodszy o 20 lat, co u pozostałych mieszkańców rezydencji wzbudza niechęć i podejrzliwość – mają go za łowcę posagów.
Okazuje się, że dzięki uprzejmości Emilii Inglethorp, w pobliskiej miejscowości Styles, wraz z kilkoma rodakami, uciekinierami z ojczyzny, przebywa nie kto inny jak as belgijskiej policji Herkules Poirot, dawny znajomy Hastingsa.
Kiedy więc pewnej nocy, pani Inglethorp umiera w męczarniach na oczach wszystkich domowników, podejrzewający otrucie kapitan Hastings, czym prędzej powiadamia o całym zajściu ekscentrycznego Belga, a ten rozpoczyna śledztwo.
Duet Poirot i Hastings zbudowany jest na zasadzie kontrastu – obaj mężczyźni mają dostęp do tej samej wiedzy, obaj widzieli miejsce zbrodni, rozmawiali z domownikami, a mimo to tam, gdzie Poirot widzi wskazówki, tropy, poszlaki i dowody, Arthur Hastings zazwyczaj nie widzi niczego. Poirot bywa pochmurny i trudny w relacjach z innymi, Hastings zdaje się być zdecydowanie bardziej otwarty, pogodny, miejscami naiwny w swej wierze w drugiego człowieka. Obaj panowie różnią się też wyglądem – Hastings jest całkiem przeciętny, wtapia się w tłum, Poirota nie sposób nie zauważyć: niski, z jajowatą głową i sztywno sterczącym wąsem, elegancko ubrany, pedantyczny w dbałości o nienaganny strój.
W jubileuszowym wydaniu „Tajemniczej historii w Styles” znajdziecie bardzo ciekawe posłowie pani Anny Gemry z Uniwersytetu Wrocławskiego, z którego możecie się dowiedzieć m.in. że postać Herkulesa Poirota wzorowana była na postaci Sherlocka Holmesa, ba! cały schemat: ekscentryczny detektyw, jego nieszczególnie bystry przyjaciel i nieprzychylnie do detektywa nastawiony przedstawiciel policji to trójkąt zaczerpnięty z powieści sir Arthura Conan Doyle’a. Okazuje się więc, że „królowa kryminału” solidnie się inspirowała twórczością szkockiego pisarza, a jednak nie przeszkodziło jej to w stworzeniu postaci, która przeszła do historii literatury.
Wracając do tajemnicy śmierci Emilii Inglethorp – czytelnik otrzymuje szczegółowy opis śledztwa. Przypomina to nieco zabawę autorki z odbiorcą, podsuwanie mu kolejnych wskazówek, przekierowywanie podejrzeń na kolejnych bohaterów, by ostatecznie zaskoczyć rozwiązaniem zagadki w finale. Nie zabrakło też słynnej sceny z zebraniem wszystkich w jednym miejscu, by przedstawić im wyniki śledztwa.
Dopiero po latach widzę jak teatralna jest ta powieść, a właściwie powinnam powiedzieć szerzej – twórczość Christie, bo przecież wielokrotnie bazuje na tym samym schemacie. Często mówię o współczesnych książkach, że są gotowym materiałem na scenariusz filmu, „Tajemnicza historia w Styles” to gotowy scenariusz sztuki teatralnej, tyle że didaskalia wkomponowane zostały w tekst główny, np. wiemy gdzie kto w danej scenie stał, dostajemy też rysunki miejsca zbrodni – wszystko do odtworzenia na deskach teatru.
Tę powieść czytało mi się świetnie, bardzo szybko dałam się wciągnąć w wir wydarzeń w Styles. Szczęśliwie, nie pamiętałam zakończenia, więc mogłam raz jeszcze dać się zaskoczyć.
Tak, powieści Agathy Christie bywają do siebie podobne, ale jest w nich ten wyjątkowy klimat: stare, angielskie posiadłości, arystokracja, zawiłe intrygi, nietuzinkowy główny bohater i zaskakujące zakończenia. Niby inna epoka, a jednak ludzka natura zdaje się pozostawać niezmienna, podobnie jak motywy zbrodni.
Twórczość Christie to „pewniak”, sięgając po książki jej autorstwa doskonale wiemy czego się spodziewać. Jeśli więc, podobnie jak ja, należycie do grona miłośników „królowej kryminału” i postaci Herkulesa Poirota, to „Tajemniczą historię w Styles” gorąco Wam polecam – zachwyciła mnie równie mocno, jak przed laty.
Wydawca o książce:
Klimat starej angielskiej posiadłości, rodzinne niesnaski i skandale, spalony testament i wiele mylnych tropów. Kto z domowników miał motyw, by otruć właścicielkę rezydencji Styles Court? Czy zbrodnię popełniono z namiętności, czy z chciwości?
Nad rozwikłaniem zagadki po raz pierwszy razem pracują – kapitan Hastings, marzący o tym, żeby być Sherlockiem Holmesem, i Herkules Poirot, który nie musi o tym marzyć.
Tajemnicza historia w Styles ukazała się w roku 1920. To powieściowy debiut Agathy Christie, w którym po raz pierwszy pojawiła się postać Herkulesa Poirot – legendarnego dziś, ikonicznego detektywa. Oddając w ręce czytelników to konkretne wydanie świętujemy stulecie debiutu Królowej Kryminału.
Tytuł: tajemnicza historia w Styles
Autor: Agatha Christie
Tytuł oryginału: The Mysterious Affair AT Styles
Przekład z angielskiego: Tadeusz Jan Dehnel
Wydawca: Wydawnictwo Dolnośląskie
Rok wydania: 2023
Oprawa: twarda
Seria: Kolekcja jubileuszowa
Liczba stron: 226
ISBN: 978-83-271-6661-6